“Als een overheid ernstig wordt geringeloord en daar geen antwoord op heeft, is er een standaardreflex die we herhaaldelijk zien opduiken: het afkondigen van totaal nietszeggend onderzoek door een onafhankelijk bureau”.
Tijdens mijn research naar bureaucratie in de zorg kwam ik in een artikel van Ilse Kleijne (Medisch Contact) tegen uit 2017 een prachtig voorbeeld tegen. Vrij geïnterpreteerd wil ik de inhoud graag met jullie delen.
Wat is dat nu, bureaucratie in de zorg? Dat wilde het ministerie van VWS in 2017 weten en gaf opdracht tot onderzoek. Om te meten moet je namelijk wel weten waarover je praat als je het over bureaucratie in de zorg hebt. Het onafhankelijke bureau Q-Consultzorg heeft hier destijds onderzoek gedaan (ja, werkelijk waar). Zij stelden vast dat er veel termen worden gebruikt om de regel- en administratiedruk in de zorg aan te duiden. Regeldruk (al dan niet ervaren), lastendruk, administratieve lasten, bureaucratie, overhead of registratielast. En die begrippen worden verschillend geïnterpreteerd, gedefinieerd en door elkaar gebruikt. FOEI! Hoe durven de zorgprofessionals zomaar alle termen door elkaar heen te gebruiken, dat kan toch niet!
Gelukkig werd ook de oplossing geboden door Q-Consultzorg, zij kwamen met een lijst van acht termen en bijbehorende definities, die vooral gericht zijn op het in kaart brengen van de kosten. Zo’n eenheid in taal moet het uiteindelijk makkelijker maken om te berekenen waar geld weglekt naar zaken die als overbodig worden ervaren. Het woord “bureaucratie” is niet één van de acht termen, het is te normatief en moeilijk te kwantificeren…..
We zijn nu bijna twee jaar verder, de lijst van acht termen kan ik nergens (meer?) vinden en het onderzoek is vast in één van de talrijke lades gelegd. Eigenlijk doet het er ook niet toe, want aan twee belangrijke feiten gaan het ministerie en het onderzoeksbureau volkomen voorbij. Het eerste feit is dat je precies moet WETEN waarover je het hebt bij de bureaucratie in de zorg. Bij bureaucratie in de zorg gaat het namelijk niet alleen om feiten, maar ook om GEVOEL. Het GEVOEL dat leeft bij alle professionals in de zorg: frustratie, boosheid, machteloosheid over het feit dat zijn rond de 40% van hun tijd zich niet bezig kunnen houden met waar zij voor zijn opgeleid: de zorg voor de patiënt. Dit GEVOEL is veel belangrijker dan een goede definiëring van de term en is (helaas) moeilijker te meten, maar eigenlijk is dat ook helemaal niet nodig, iedereen in de zorg weet precies waar je het over hebt.
Het tweede feit dat van belang is, is dat de bureaucratie in de zorg (hoe je het dan ook maar definieert) niet alleen van invloed is op de kosten. Maar ook (en in deze tijd van wezenlijk belang) op het WAAROM van werken in de zorg: het willen zorgen. WAAROM ga je werken in de zorg, WAAROM haak je af in de opleiding, WAAROM haak je af in je baan in de zorg. Iedereen in de zorg (of inmiddels uit de zorg) weet precies waar je het over hebt.
De groep die met de bureaucratie in de zorg te maken heeft wordt steeds groter, dat betekent dat de kans op verandering en een grote ommezwaai ook steeds groter wordt. Verwacht echter niet dat de verandering van boven af zal komen, nee die verandering moet worden bewerkstelligd van onderop. Dus door jóu, professional in de zorg! Alleen door bundeling van krachten kunnen we met zijn allen dit tij keren en weer zorgen voor een maatschappij met aandacht voor de MENS in plaats van de bureaucratie, regels en verantwoording. Laat je horen! De verandering begint van onderop…..
